Spalskie dzieje
       SIERPIEŃ 2010         
Spalskie dzieje


 Pierwsze wzmianki o Spale sięgają początku XVII wieku. Początkowo zaczęto eksploatować duże ilości drewna które było wykorzystywane przy wyrobie smoły i węgla drzewnego dla pobliskich zakładów przemysłowych jako opał. Najbliżej taki zakład był położony w osadzie Kuźnice czyli obecnie w naszym mieście Tomaszowie. Oprócz zapotrzebowania pobliskiego zakładu na drewno ze spalskich lasów byli również odbiorcy w dalszych rejonach kraju. Drewno dzięki temu, że Spała leży nad rzeką Pilicą spławiano. Czynnością tą zajmowali się głównie flisacy piliczni zwani orylami. Zamieszkiwali oni w pobliżu rzeki tworząc liczne skupiska. W XVIII w. istniała w Spale osada młynarska, która stała się zaczątkiem kurortu. Obok w Konewce o której napiszemy w oddzielnym materiale również istniała osada zajmująca się również młynarstwem. W 1793 roku po II rozbiorze Polski Spała znalazła się w zaborze pruskim. W 1819 roku natomiast młyn, a także urządzenie do zagęszczania tkanin zwane foluszem odziedziczył niejaki Kacper Spała. Uruchomił on wkrótce tartak, a dla robotników w nim zatrudnionym postawił budynki z izbami. Prawdopodobnie na skutek powstania styczniowego w 1864 osada podupadła. Dopiero po kilkunastu latach bo w 1876 w lasach spalskich polował następca tronu Rosji carewicz Aleksander późniejszy car Aleksander III. W następnych latach Spałę odwiedzali goście głównie myśliwi. W 1884 wybudowano drewniany pałacyk. Tuż obok powstały koszary dla sotni kozackiej i kompanii jegrów, domy dla gości, a także kasyno oficerskie. W 1890 postawiono istniejącą do dziś wieżę ciśnień,  a także zbudowano dwa hotele dla gości.

Mieszczą się tam obecnie domy wczasowe zwane Rogacz i Dzik. Należy również podkreślić, że w tym okresie wstęp do lasów był zabroniony. Rodzinę carską chroniła sotnia kozacka natomiast by zapewnić im i gościom całkowity spokój wysiedlono pobliskie wsie. Natomiast ich tereny zalesiono. W czasie I wojny światowej Spałą znalazła się w niemieckiej strefie okupacyjnej. Niestety w tych czasach prowadzona była duża rabunkowość okolicznych lasów. Wykarczowano jak się oblicza wówczas około 50% lasów! Wybudowano jednak wówczas linie kolejową łączącą Spałę z Tomaszowem. W trakcie wycofywania się Niemców w 1918 roku zniszczono wiele budynków i rezydencji a także zrabowano całe wyposażenie pałacyku. Po odzyskaniu niepodległości zamierzano w Spale urządzić rezydencję dla marszałka Józefa Piłsudskiego który bywał tu kilka razy.
Jednak ostatecznie po czterech latach Spałę przeznaczono na letnią rezydencję prezydentów Rzeczypospolitej. Do jej odrestaurowania przyczynił się ówczesny prezydent Wojciechowski. Na jego polecenie w 1923 roku zbudowano drewnianą kaplicę w stylu zakopiańskim nazywaną przez długi czas Kaplicą Prezydentów RP pw. Królowej Korony Polskiej.
Prezydent Ignacy Mościcki również był częstym gościem. Jako amator polowań postanowił urządzać je właśnie w Spale. Jego wizyty przypadały głównie jesienią postanowił więc do corocznych polowań wprowadzić tradycję organizowania ogólnopolskich dożynek. Poprzedzały one okres kiedy urządzano wielkie polowania. Pierwsze zorganizowane przez niego dożynki miały miejsce 28 sierpnia 1927 roku. Przybyło na nie jak wynika z zapisków około 10 tysięcy gości! W następnym roku ze względu na duże zainteresowanie uroczystością wybudowano stadion, a w późniejszym czasie halę sportową przeznaczoną na  38 tysięcy widzów. W tym samym roku do Spały przeniesiono z Warszawy pomnik żubra który stoi do dziś. Stał się on dzięki temu symbolem.
To właśnie w okolicznych lasach zamieszkiwały cenne gatunki zwierząt m.in. właśnie żubry. Dziś na pamiątkę ich obecności urządzono w pobliżu Smardzewic rezerwat o którym napiszemy w innym artykule. W 1935 roku pod patronatem Prezydenta RP odbył się Jubileuszowy Zlot Harcerstwa Polskiego Jamboree z okazji 25-lecia ZHP. W 1939 roku kiedy Polskę ogarnęła niemiecka okupacja na mocy dekretu Adolfa Hitlera ustanowiono Naczelne Dowództwo Wojskowe „Wschód” którego siedzibę właśnie ulokowano w Spale. Rok później po zmianach organizacyjnych, jakie Niemcy przeprowadzili w administracji wojskowej okupowanych terenów, mieściła się tu siedziba dowództwa wojskowego. W tym okresie powstawały w okolicy silne umocnienia wojskowe. Do dziś zachowały się dwa do końca jeszcze nie zbadane przez naukowców bunkry. Jeden w Konewce, a drugi na Jeleniu. O nich także napiszemy w dokładniej w innym materiale. Od pierwszych miesięcy wojny na terenie Spały działał zorganizowany przez leśników wywiad Związku Walki Zbrojnej. Jego głównym organizatorem był Roman Wojewódzki. Szefem placówki wywiadowczej w Spale był Ignacy Stadziński. Zaangażował on do pracy swego syna Alfreda, rodziny Poborców i Cabanów, oraz Stefana Dąbrowskiego. Jednak w roku 1941 polska placówka została zdekonspirowana przy pomocy zdrajcy Henryka Nowaka(adiutanta obwodu). Został on jednak później na mocy wyroku sądu wojskowego Polski Podziemnej stracony. Niestety wszyscy należący do Związku Walki Zbrojnej zostali aresztowani i rozstrzelani. Dziś w Domu Pamięci Walki i Męczeństwa Leśników i Drzewiarzy można zobaczyć specjalną wystawę. Niestety po zakończeniu okupacji pałacyk prezydencki został całkowicie rozszabrowany przez okoliczną ludność, a następnie spalony po wkroczeniu wojsk Armii Czerwonej. Dziś po pałacyku pozostał tylko obrys fundamentów. W okresie powojennym w Spale urządzono ośrodek wczasowy dla pracowników FWP, a także teren zawodów sportowych z ośrodkiem szkoleń. Powstał tu największy Olimpijski Ośrodek Sportu w Polsce. Znajduje się tu też pięknie utzymany park który można powiedzieć, że jest wiztutówką.
W latach 70-tych tereny Spały polubił ówczesny I Sekretarz Polski Edward Gierek. To w pobliżu Spały w Konewce zbudowano popadającą dziś w ruinę słynne Willę Gierka. Jej dzieje również opiszemy w oddzielnym artykule. W roku 2000 za sprawą Prezydenta RP Aleksandra Kwaśniewskiego powrócono do tradycji organizowania corocznych Ogólnopolskich Dożynek Prezydenckich. Przez kolejnych pięć lat do Spały zawsze we wrześniu przyjeżdżały tłumy ludzi. Spała zyskała swą rangę w kraju nie tylko już za sprawą Ośrodka Olimpijskiego. Co roku o Spale było głośno. To tu gościła co roku para prezydencka i to tu zjeżdżały się gminy z całej Polski reprezentując prace ludowe w postaci wieńców dożynkowych. Niestety przez kolejnego prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego tradycji organizowania Ogólnopolskich Dożynek Prezydenckich zaprzestano. Jedyną atrakcją jaka pozostała w Spale jest organizowany co miesiąc w okresie od maja do października tzw. Jarmark Antyków i Rękodzieła Ludowego. I impreza ta została nagrodzona jako Najlepszy Produkt Turystyczny 2007. Całym organizatorem tej imprezy jest pan Robert Papis. W 2009 roku prawdopodobnie ze względu na niskie poparcie ówczesnego Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego zorganizowano jednak Ogólnopolskie dożynki na których gościła para prezydencka. Film z tej uroczystości zamieśmy wkrótce poniżej. Rok 2010 to ze względu na katastrofę pod Smoleńskiem przyniósł zmianę prezydentury. Czy nowy Prezydent RP Bronisław Komorowski będzie chętny do kontynuowania tradycji okażę się wkrótce. Z pewnością o tegorocznych dożynkach niezwłocznie poinformujemy.
      
                                                                             Redakcja




OD REDAKCJI...
 
WARTO WIEDZIEĆ...
 
Pogoda w Tomaszowie Mazowieckim


trwa inicjalizacja, prosze czekac...Gry online
trwa inicjalizacja, prosze czekac...dodatki
KOMUNIKATY
 
















PORADNIK DOMOWY
 
Kupując produkty żywnościowe zwracaj uwagę na ich skład. Wystrzegaj się zwłaszcza wszelkich dodatków tzw.E...! Zwłaszcza te które zaczynają się na E-2..są konserwantami i wielu naukowców twierdzi,że mogą zwiększać ryzyko występowania nowotworów! Wiele sztucznych i chemicznych dodatków jest dodawanych m.in po to by wydłużyć termin przydatności(wspomniane wyżej konserwanty)jak również by poprawić smak lub barwę czyli aromaty i barwniki syntetyczne.Wszystkie one są akceptowane przez europejską komisje żywieniową jako ostatecznie przydatne do spożycia.Szereg z nich jednak powinno zostać ostatecznie wykluczone.Jednak ich eliminacja albo przebiega bardzo wolno,albo wogóle ponieważ niekiedy korzyści wielkich firm branży żywieniowej biorą górę. Starajmy się więc kupować te produkty które są naturalne lub zawierają jak najmniej dodatków! A oto te dodatki które są najbardziej szkodliwe; Rakotwórcze "E"; E: 131, 142, 210 - 215, 217, 239, 330 , 951 Zakazane (tylko w USA); E: 103, 105, 111, 121, 125, 126, 130, 152, 123 Niebezpieczne; E: 102, 110, 120 Podejrzane; E: 104, 122, 141, 150, 151, 171, 173, 180, 240, 241, 477 Zaburzenia żołądka i jelit; E: 221- 224, 226, 338 - 341, 407, 450, 461- 463, 465, 466 Szkodliwe dla skóry; E:230, 231, 232, 233. ************************
KONTAKT
 
tel.-502333486 ******************* JESTEŚMY DLA WAS ******************* ZAPRASZAMYI!!! *******************
 
JESTEŚ 26683 odwiedzającyNASZĄ STRONĘ
Ta strona internetowa została utworzona bezpłatnie pod adresem Stronygratis.pl. Czy chcesz też mieć własną stronę internetową?
Darmowa rejestracja